مهران و آینده توسعه در ایلام!
بالاخره زنگ‌ها بصدا درآمد و مهران همراه با هفت منطقه دیگر از فیلتر اولیه مجلس شورای اسلامی جهت تبدیل شدن به منطقه آزاد تجاری – صنعتی عبور کرد. میخواهم از چند بُعد به این مهم بپردازم و در نهایت چند راهکار عملیاتی ارائه نمایم.
قبل از هر چیز خودم بشدت دنبال این تز بوده‌ام که بجای چند نقطه، تمامي جوار مرزی کشور بایستی در زمره مناطق آزاد بحساب آیند، این یک اصل در آمایش سرزمینی کنونی ایران است. منطقش مستحکم اما مطول است. به عبارتی راهکار نهایی جهت جلوگیری از انسداد و توسعه در مناطق مرزی در موقعیت کنونی توسعه مناطق آزاد است.
شاید برخی از کارشناسان مخالف صددرصدی این تز باشند، اما لاجرم بایستی در یک دهه آینده به این سمت و سو حرکت کنیم. مثل بسان چاقویی دو لبه است که هم می برد (نجات می‌دهد) و هم می‌کشد(کشنده است). متاسفانه منطق سیستم اجرایی کشور در این سال‌ها بر وجه منفی اش(کشندگی) متمرکز بوده است
برخی کارشناسان معتقدند، ایجاد مناطق آزاد در چابهار، قشم و انزلی و خوزستان چه آثار مثبتی داشته است که آن‌ها را توسعه بدهیم؟ مگر نه اینکه در چابهار بیشترین حاشیه‌نشین و فقیر در جوار شهر گسترش یافته‌اند،
بنظر می‌رسد، منطق فوق منطق مستحکمی نمی باشد. زیرا متغیرهای سیاسی اجتماعی و مدیریتی عدیده‌ای این مناطق را دچار بحران کنونی نموده‌اند، نه صرف منطقه آزاد شدن.
برخی مناطق آزاد را بارانداز قاچاق تلقی می‌نمایند. اینکه مناطق آزاد از کارکرد اصلی خود دور شده‌اند جای هیچ شکی نیست، اما سوال این است که مگر قرار است همیشه با این دست و فرمان کشور را اداره کنیم، منطق آینده منطقی شفاف و شیشه‌ای خواهد بود (هرچند به مذاق و منطق برخی خوش نمی‌آید) چه بخواهیم و چه نخواهیم. از طرفی دیگر منطق تحریم‌های آتی ایجاب می‌کند که این مناطق در نواحی مرزی گسترش یابند.
بنابراین در اینکه مناطق آزاد با کارکرد اصلی‌شان زمینه‌ساز توسعه هستند همه موافقیم (با استثنائات کاری نداریم)، پس این گوی و میدان بسم‌الله.
شاید تاسف‌آورترین تصویری که از مناطق آزاد در ذهن مردم برجسته شده است، آزادسازی قیمت ماشین است. خدا می‌داند بعد از تصویب اولیه این مناطق در مجلس، چند ده هزار نفر درسطح استان ایلام (شاید شما هم که خواننده این مطلب هستید جزء این طیف باشید) سوار بر اسب رویاهایشان با ماشین‌های میلیاردی در خیابان‌های مهران و ایلام و ایوان و… ویراژ می‌دادند.
برخی پا را فراتر گذاشتن و ایلام را تا سطح کیش و انزلی می‌پنداشتند. بطوری که دوستی قدیمی چنین به بنده پیامک نگاشت که “به منطقه آزاد ایلام، بهشت ایران زمین خوش آمدید. لطفا ماشین چینی‌تان را در کرمانشاه پارک نموده تا بدنبالتان لکسوز بفرستیم” اینکه در این دنیای وانفسا مردمان دیدارمون در شور و شعف هستند، بسی خوشحالیم، اما باید واقعیات را هم پذیرفت، باید پذیرفت که:
_قطعا در صورت مدیریت مناسب با توسعه منطقه آزاد مهران کل استان هم منتفع می‌گردد.
-باید از رویاپردازی‌های کاذب بپرهیزیم. مهران محل تمرکز بورس‌بازان، دلال‌بازان، سفته‌بازان و به عبارتی بهشت دلالان خواهد شد. بایستی با منطق و تعقل با این پدیده مواجه شویم. مواظب باشیم مهران همان مهران است، ایلام همان ایلام و مرز همان مرز.
-مبادا رویای منطقه آزاد در بلندمدت، زمینه‌ساز سرخوردگی عمومی گردد. باید واقعیت‌های موجود را درک نمود. به همشهريان آموزش داد که صرف بودن منطقه ازاد توسعه آور نیست.
از همه تشکر داریم، از مسئولین و نمایندگان قبلی، از مروارید و همتی و قنبری و آزاد و آذر و احمدی و… که هر کدام به نحوی در تلاش برای به ثمر نشستن این مهم بودند.
اما سخن اصلی‌ام با مسئولین فعلی است. از جلال و سلام گرفته تا کاظم‌زاده و در نهایت استاندار کنونی جناب آقای سلیمانی دشتکی. سخنم این است که مهران را گوشت قربانی بازی‌های سیاسی نکنیم، مردم شعورشان بالاست. اینکه از چه کسانی تشکر کنید یا چند جلسه در مجلس لابی کردید، دمتون گرم اما دعواهای سیاسی را کنار بگذاریم، امروزه ایلام نیاز به وحدت دارد تا از فرصت پیش آمده در جهت ارتقای موقعیتش بهره‌برداری نماید. کار از شما، رای از مردم، کار از شما حمایت از مردم،. باور کنید مردم قدرشناسند.
۱. مهران گرانیگاه منطقه آزادتجاری صنعتی باشد که ملزومات توسعه همه جانبه را در استان تسهیل نمایید. ما خواهان مهرانی هستیم که تمام استان از مزیت‌های آن منتفع گردند. مهران و دهلران و ایلام و ایوان و شیروان‌و‌چرداول و…
۲. پیشنهاد می‌شود با رویاهای مردم استان بازی نکیند. مدل منطقه آزاد اروند (اروندیزه شدن ایلام) را چانه‌زنی کنید. مدلی که کل استان را پوشش خواهد داد نه مهران تا پل زائر را.
۳. جلسات متعددی با کارشناسان جهت تعیین حدود و ثغور و کارکردهای این متطقه مشخص گردد. تکرار تک روی و تاکید بر مطالعات غیر بومی (مانند آنچه که در طرح آمایش سرزمینی ایلام در حال اتفاق است) را متوقف کنید. باور کنیم که فرهیختگان خودمان بیش از هر فرد یا گروهی می‌توانند نسخه مناسب بپیچند.
۴. خواهان پیگیر جدی اتصال راه آهن کرمانشاه ایلام و اتصال آن به شبکه سراسری عراق هستیم. اینجاس که استان را از انزوای ژئوپلتیکی خارج می‌سازد، اینجاس که در مدار توسعه قرار خواهیم گرفت. بهانه شروع و تکمیل این مهم منطقه آزاد مهران است.
۵. زیرساخت‌های راه (راه زمینی، هوایی و ریلی) توسعه یافته و فرودگاه ایلام را در زمره فرودگاه های بین المللی کشور تبدیل کنیم. راه هم جای خودش، اما نکته مهم و با اهمیت، توجه به اصول آمایش سرزمین و پراکندگی راه‌های مواصلاتی است. تاکید بیش از حد بر یک مسیر انزوای راهبردی را در پیش دارد.
۶. مهران ظرفیت تبدیل شدن به فرمانداری ویژه را داراست. از این ظرفیت استفاده بهینه شود.
۷. در یک کلام مهران را خدا آزاد خواهد کرد اگر ما اسیرش نکنیم.
به قلم: دکتر عباس علی‌پور
۱۴ شهریور ۱۳۹۷